تاریخچه و وضعیت تولید کاستیک و کلر در ایران

اولین واحد کلرآلکالی ایران در سال 1342 شمسی توسط ابوالبشر فرمانفرما در روستای حفار شرقی در کنار رودخانه کارون در نزدکی دوشهر آبادان و خرمشهر باهدف تولید کلر مایع برای تصفیه آب شرب و کاستیک برای صنایع کاغذ سازی هفت تپه و سایر صنایع کشور و با لیسانس شرکت دنورای ایتالیا راه اندازی گردید .

نام کارخانه مذکور پتروشیمی امروز بود که بعدا به پاسارگاد تغییر نام یافت ؛ واحد مذکور از نوع فرآیند جیوه ای و با کف سل بتونی بود که در حال حاضر از سرویس خارج می باشد . طرح توسعه واحد کلرآلکالی پاسارگاد در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی توسط آقای ابوالبشر فرمانفرما و با ظرفیت 22000 تن کاستیک در سال احداث می گردد ولی با توجه به شروع جنگ تحمیلی و نیاز مبرم کشور به کلر و کاستیک در زمان جنگ توسط گروه آقای مهندس نجابت به شیراز منتقل و در جوار پتروشیمی شیراز نصب می گردد و بعدها به پتروشیمی شیراز واگذار می گردد ؛ واحد پتروشیمی شیراز نیز به دلیل آلودگی محیط زیست به جیوه در سال جاری از سرویس خارج گردید و تعطیل شد .

در حال حاضر از تعداد کل واحدهای نصب شده کشور تعداد 7 واحد در حال تولید بوده و ظرفیت اسمی نصب شده بجز واحدهای تعطیل شده مقدار 978000 تن کاستیک و 868000 تن کلر می باشد . لازم به ذکر است که ظرفیت تولید واقعی در حال حاضر در کشور حدود 230000 تن می باشد و تامین بخشی از نیاز کاستیک کشور از خارج صورت می گیرد. بنابراین ملاحظه می گردد سهم ایران از تولید کلر و کاستیک دنیا براساس ظرفیت اسمی نصب شده، سالانه کمتر از یک میلیون تن براساس کاستیک بوده که این رقم در مقایسه با تولید کل دنیا 1.09 درصد و سهم واقعی ایران در تولید این محصولات کمتر از 0.337 درصد می باشد .

وضعیت مصرف کاستیک در ایران :

کاستیک نقش بسزایی در زندگی بشر در دنیای کنونی داشته و اغراق نمی باشد، به طوری که بدون کاستیک ادامه زندگی بشر باسختی روبرو خواهد شد. کاستیک در صنایع غذایی، بهداشتی؛ آرایشی، تصفیه آب آشامیدنی؛ نیروگاههای برق؛ پالایشگاههای نفت و گاز و مجتمع های پتروشیمی ، کارخانه های آلومینیوم سازی، شیشه سازی، تولید کربنات سدیم و بی کربنات سدیم و صدها مصرف کننده دیگر از مصادیق بارز مصرف کاستیک در کشور ما محسوب می گردند. به دلیل توسعه صنایع در کشور و نیاز روزافزون به این ماده شیمیایی معدنی حیاتی، امروزه شاید واردات سود سوزآور به کشور نیز افزایش یافته است.

تنها در منطقه ماهشهر سالانه بیش از 70000 تن کاستیک بمصرف می رسد. آلومینای جاجرم با نیاز سالانه بیش از 75000 تن از مهمترین مصرف کننده های عمده این ماده می باشند. همچنین به دلیل کمبود این ماده در کشور امروز شاهد تعطیلی برخی کارخانه ها از جمله واحد کربنات سدیم شرکت سولفورین آبادان هستیم. نیاز سالانه سولفورین آبادان 30000 تن کاستیک در سال می باشد.